Wat is de energietransitie?

Je hoort het begrip overal in de energiewereld: de energietransitie. Maar wat betekent dat begrip eigenlijk? Waarom is het zo actueel? En wat betekent het voor het elektriciteitsnet? Wij leggen het je uit. 

De energietransitie is de overstap van een systeem met energie uit fossiele brandstoffen (zoals aardgas, olie en kolen) naar energie uit duurzame en hernieuwbare bronnen zoals zon, wind en water.

De energietransitie is nodig, omdat fossiele brandstoffen voor veel CO2-uitstoot en luchtvervuiling zorgen en daardoor slecht zijn voor het klimaat, milieu en gezondheid. Ook kunnen de voorraden van deze fossiele brandstoffen opraken. 

De overgang naar duurzame energie is nodig om klimaatverandering tegen te gaan, onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen en het energiesysteem toekomstbestendig te maken. Europa en Nederland willen in 2050 volledig klimaatneutraal en circulair zijn.

Steeds meer elektrisch

Een belangrijk onderdeel van de energietransitie is elektrificatie. Dat betekent dat processen en apparaten die eerst op fossiele brandstoffen werkten, worden omgezet naar elektrische alternatieven. Denk aan:

• Warmtepompen in plaats van gasgestookte ketels
• Elektrische auto's in plaats van voertuigen op benzine of diesel
• Elektrische ovens in plaats van gasovens in de industrie

Elektrificatie heeft als voordeel dat het gebruikmaakt van steeds duurzamer opgewekte elektriciteit. Maar het zorgt ook voor uitdagingen voor onze elektriciteitsinfrastructuur.

Meer druk op het net

Door elektrificatie gebruiken we met zijn allen steeds meer elektriciteit. Dat betekent dat steeds meer apparaten op hetzelfde moment stroom vragen. Tegelijkertijd zien we ook dat zonne- en windparken tegelijkertijd grote hoeveelheden elektriciteit aan het net terugleveren, waardoor het aanbod op bepaalde momenten groot is. Het is tenslotte bijna overal tegelijk zonnig, of winderig. 

Soms gaat er op deze piekmomenten zoveel stroom door de kabels en transformatoren, dat ze het mogelijk niet meer aankunnen. Dit noemen we netcongestie: het elektriciteitsnet raakt overbelast omdat het de vraag of aanbod van stroom op bepaalde momenten niet aan kan. Als er in een gebied het risico op overbelasting ontstaat, noemen we dat transportschaarste. In dit geval betekent dit dat de netbeheerder geen of beperkte ruimte meer heeft om nieuwe aansluitingen te realiseren of bestaande aansluitingen uit te breiden. In het nieuws en op straat wordt vaak congestie gebruikt, in plaats van transportschaarste. Maar let op: transportschaarste is het risico op overbelasting, bij netcongestie gaat het daadwerkelijk fout.

Zo draag je bij aan de energietransitie

Ondernemers kunnen op verschillende manieren bijdragen aan een toekomstbestendig energiesysteem. Onder andere door slim om te gaan met energie binnen de mogelijkheden van het elektriciteitsnet.

Individuele oplossingen

Er zijn allerlei oplossingen die je individueel als bedrijf kunt toepassen, zoals het inzetten van slimme assets of gebruik maken van alternatieve contractvormen. 

Slimme manieren om energie te gebruiken zijn bijvoorbeeld: 

• Stuurbare (fabrieks-)processen die je aan en uit kunt zetten wanneer het elektriciteitsnetwerk het toelaat. 
• Batterijen die energie opslaan en op het juiste moment gebruiken of terugleveren. 

Samen met deze slimme manieren zijn er ook alternatieve contractvormen om beperkte netcapaciteit optimaal te benutten. Bijvoorbeeld: 

• Tijdsduurgebonden transportrecht: je mag maar een bepaalde hoeveelheid uren per jaar alleen stroom gebruiken. Bijvoorbeeld 2.000 uur per jaar. 
• Tijdsblokgebonden transportrecht: je mag alleen stroom gebruiken of leveren in vooraf vastgestelde tijdsblokken. Bijvoorbeeld elke werkdag tussen 22.00 en 06.00 uur.

Collectieve oplossingen

Door samen te werken in een energiehub kunnen bedrijven hun verbruik beter op elkaar afstemmen en blijven ze samen binnen de grenzen van de bestaande netcapaciteit. Dit biedt vaak ruimte voor groei en innovatie, zonder het net te overbelasten.

De energietransitie vraagt dus niet alleen om duurzame bronnen, maar ook om slim gebruik van energie. Door nu te investeren in kennis en samenwerking, bouwen we aan een toekomst waarin energie beschikbaar, betaalbaar en betrouwbaar blijft.