Wat is netcongestie?

Wie de krant regelmatig openslaat, ziet de term ‘netcongestie’ steeds vaker langskomen in het kader van de energietransitie. Maar wat betekent het precies? Waarom vormt het juist nu een uitdaging voor ondernemers? En welke rol spelen energiehubs in het verminderen van netcongestie? 

Wat betekent netcongestie?

Netcongestie ontstaat wanneer een onderdeel van het elektriciteitsnet zijn maximale capaciteit bereikt. Dit kan gebeuren bij hoge energievraag of juist bij grote teruglevering van energie. Vergelijk het met een snelweg waar te veel auto’s tegelijkertijd op rijden, dan ontstaat er file. Doordat we steeds meer elektriciteit gebruiken en opwekken, is er onvoldoende capaciteit op het elektriciteitsnet. 

• Op een koude winterdag gebruiken huishoudens én bedrijven massaal heel veel stroom om te verwarmen
• Op een zonnige lentedag willen duizenden zonnepanelen tegelijk stroom terugleveren aan het net, omdat ze meer opwekken dan dat er op dat moment verbruikt kan worden

In beide gevallen komt er te veel elektriciteit in één keer op het net terecht, waardoor het net (met name de transformatoren en kabels) overbelast kan raken. Om schade te voorkomen kan de netbeheerder geen nieuw transportvermogen meer uitgeven. Het net gaat op slot.

Netcongestie of transportschaarste?

Netcongestie en transportschaarste zijn termen die vaak door elkaar worden gehaald. Toch zit er een klein verschil tussen deze twee termen: 

• Netcongestie verwijst naar de daadwerkelijke overbelasting van het net. Dit gebeurt hoogstens een paar keer per jaar.
• Transportschaarste is de juiste term voor de overige momenten. Het geeft aan dat er een risico op congestie bestaat ergens in het jaar. De netbeheerder kan dan tijdelijk geen of beperkte nieuwe transportcapaciteit toewijzen , of slechts beperkt na aanvullend onderzoek, om overbelasting op kritische momenten te voorkomen.

Transportschaarste is een voorzorgsmaatregel om schade door congestie aan het net te voorkomen.

Wat betekent netcongestie voor het elektriciteitsnet?

Netcongestie ontstaat wanneer de belasting op het elektriciteitsnet tijdelijk te hoog is. Dit heeft technische en financiële gevolgen:

• Kortere levensduur van onderdelen van het net: Transformatoren en andere componenten kunnen overbelasting voor korte tijd aan, maar de levensduur gaat dan erg achteruit. Dit leidt tot extra werk en kosten.
• Technische schade: Transformatoren en andere netwerkcomponenten kunnen oververhit raken en kapot gaan bij overbelasting. Het gevolg? Stroomuitval of zelfs brand. Hierdoor kan een gebied tijdelijk of langdurig zonder stroom komen te zitten.
• Hoge kosten: Het netwerk herstellen, maar ook het niet aan kunnen sluiten van bedrijven, kost tijd en geld.

Netcongestie belast dus niet alleen ondernemers, maar vormt ook een risico voor de betrouwbaarheid van het hele energiesysteem.

Wat betekent netcongestie voor ondernemers?

Is er sprake van transportschaarste in jouw regio? Dan kan dat directe gevolgen hebben voor je bedrijf. Waar je enkele jaren geleden nog eenvoudig een nieuwe of grotere aansluiting kon aanvragen, kom je tegenwoordig al snel op een wachtlijst terecht.

Voor ondernemers betekent dit:

• Nieuwe bedrijven krijgen soms helemaal geen aansluiting meer.
• Bestaande bedrijven kunnen geen groter vermogen aanvragen, ook niet als ze willen groeien of verduurzamen.
• Het uitbreiden van bedrijfsactiviteiten of het overstappen op elektrische voertuigen loopt vertraging op, simpelweg omdat er onvoldoende transportcapaciteit is.
• Zelfs als je duurzame energie opwekt, bijvoorbeeld via zonnepanelen, is terugleveren aan het net niet altijd toegestaan.

Dit kan leiden tot gemiste omzet, uitgestelde investeringen en stilstand in verduurzaming. Netcongestie remt daarmee niet alleen je bedrijfsgroei, maar ook je bijdrage aan de energietransitie.

Wat betekent netcongestie voor de maatschappij?

De impact van netcongestie gaat verder dan het bedrijfsleven en het net zelf. Ook de samenleving als geheel ondervindt gevolgen:

• Economische impact: Bedrijven kunnen zich minder makkelijk vestigen of uitbreiden. Dit beïnvloedt het vestigingsklimaat en economische groei in de regio.
• Belemmering van de energietransitie: Elektrificatie en duurzame energieprojecten komen onder druk te staan. In congestiegebieden is het vaak niet mogelijk om nieuwe zonnepanelen of windmolens aan te sluiten, wat de overstap naar duurzame energie vertraagt.

Netcongestie laat zien dat de transitie plaatsvindt, maar vormt nu een directe rem op de noodzakelijke verduurzaming van onze energievoorziening én op regionale economische ontwikkeling.

Wat doet de netbeheerder?

Netbeheerders zijn volop bezig met het oplossen van transportschaarste, onder andere door het elektriciteitsnetwerk uit te breiden: nieuwe kabels, zwaardere transformatoren en extra onderstations. Dat is een enorme klus, die veel tijd kost. 

Daarom werken netbeheerders in de tussentijd aan slimme oplossingen om meer flexibiliteit te kunnen bieden. Hierbij wordt gekeken of vraag en aanbod van energie tijdelijk aangepast kunnen worden om pieken op te vangen. Ook bedrijven kunnen (of moeten) daar een actieve rol in spelen. 

Wat kunnen bedrijven doen?

Individueel

• Flexibel omgaan met de elektriciteitsvraag: Bedrijven kunnen flexibel omgaan met de elektriciteitsvraag door machines op andere tijden te gebruiken of door bijvoorbeeld batterijen toe te voegen.
• Flexibiliteitscontracten afsluiten: Bedrijven kunnen met de netbeheerder afspraken maken over flexibel energiegebruik. Bijvoorbeeld door meer stroom af te mogen nemen buiten de piekmomenten.

Collectief:

Een energiehub is een samenwerkingsverband tussen bedrijven op een bedrijventerrein. Door gezamenlijk energieverbruik te plannen en slim aan te sturen, kunnen zij opwek, opslag en verbruik van energie op elkaar afstemmen binnen de beschikbare capaciteit op het net en zo het net ontlasten.

De energiehub neemt een deel van de verantwoordelijkheid van de netbeheerder over. Door bijvoorbeeld pieken te vermijden of verbruik te spreiden over de dag, benutten bedrijven de beschikbare capaciteit optimaal. Dat leidt tot:

• Meer ruimtegebruik van het bestaande net
• Betere inzet van duurzame opwek (minder curtailment)
• Snellere toegang tot netcapaciteit voor deelnemers